Luật thi hành tạm giữ, tạm giam (có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2018) quy định về khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo trong quản lý thi hành tạm giữ, tạm giam. Theo đó, VKSND là cơ quan duy nhất có thẩm quyền giải quyết khiếu nại, tố cáo trong quản lý tạm giữ, tạm giam.

Về khiếu nại trong quản lý thi hành tạm giữ, tạm giam:

Người bị tạm giữ, người bị tạm giam và cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có liên quan có quyền khiếu nại đối với quyết định, hành vi của cơ quan, người có thẩm quyền trong quản lý, thi hành tạm giữ, tạm giam nếu có căn cứ cho rằng quyết định, hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Thời hiệu khiếu nại lần đầu là 30 ngày kể từ ngày nhận hoặc biết được quyết định, hành vi trong quản lý, thi hành tạm giữ, tạm giam mà người khiếu nại cho rằng có vi phạm pháp luật... Thời hiệu lần khiếu nại tiếp theo là 15 ngày kể từ ngày nhận được quyết định giải quyết khiếu nại của người có thẩm quyền.

Viện trưởng VKSND cấp huyện, Viện trưởng VKSND cấp tỉnh giải quyết khiếu nại đối với quyết định, hành vi trái pháp luật trong quản lý, thi hành tạm giữ, tạm giam của cơ quan, người có thẩm quyền thuộc trách nhiệm kiểm sát của mình. Viện trưởng VKSND cấp trên có thẩm quyền giải quyết khiếu nại đối với việc giải quyết khiếu nại của Viện trưởng VKSND cấp dưới; quyết định giải quyết khiếu nại của Viện trưởng VKSND cấp trên là quyết định có hiệu lực pháp luật...  

Do đặc thù công tác tạm giữ, tạm giam đồng thời nhằm bảo vệ quyền con người nên thời hạn giải quyết khiếu nại trong quản lý, thi hành tạm giữ, tạm giam được quy định rất ngắn. Theo đó, Luật quy định, thời hạn giải quyết khiếu nại lần đầu trong quản lý, thi hành tạm giữ là 02 ngày, trong quản lý, thi hành tạm giam là 05 ngày kể từ ngày thụ lý khiếu nại. Thời hạn giải quyết khiếu nại lần hai trong quản lý, thi hành tạm giữ là 03 ngày, trong quản lý, thi hành tạm giam là 10 ngày kể từ ngày thụ lý khiếu nại. Trường hợp cần thiết, đối với vụ việc phức tạp thì thời hạn giải quyết khiếu nại có thể kéo dài nhưng không quá 05 ngày trong quản lý, thi hành tạm giữ, không quá 20 ngày trong quản lý, thi hành tạm giam kể từ ngày hết thời hạn giải quyết khiếu nại.

Về trình tự giải quyết khiếu nại lần đầu trong quản lý, thi hành tạm giữ, tạm giam: Sau khi thụ lý khiếu nại, VKS có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu tiến hành xác minh, yêu cầu người khiếu nại, người bị khiếu nại giải trình, cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến việc khiếu nại; làm việc với cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan để làm rõ nội dung khiếu nại và ra quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu. Quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu có hiệu lực pháp luật nếu trong thời hiệu do Luật này quy định người khiếu nại không khiếu nại tiếp.

Trường hợp tiếp tục khiếu nại thì người khiếu nại phải gửi đơn kèm theo bản sao quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu và tài liệu liên quan cho VKS có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần hai. Quyết định giải quyết khiếu nại lần hai có hiệu lực pháp luật.

Về tố cáo trong quản lý, thi hành tạm giữ, tạm giam:

Người bị tạm giữ, người bị tạm giam và mọi người có quyền tố cáo với cơ quan, người có thẩm quyền về hành vi vi phạm pháp luật của bất kỳ người có thẩm quyền nào trong quản lý, thi hành tạm giữ, tạm giam gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Cơ quan, người có thẩm quyền trong quản lý, thi hành tạm giữ, tạm giam phải chuyển tố cáo cho VKS cùng cấp trong thời hạn 24 giờ kể từ khi nhận được tố cáo.

VKSND có thẩm quyền giải quyết các tố cáo: Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật của người có thẩm quyền của VKSND trong hoạt động thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp; tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động của người có thẩm quyền tiến hành một số hoạt động điều tra; tố cáo hành vi vi phạm pháp luật của người có thẩm quyền trong việc bắt, tạm giữ, tạm giam; tố cáo hành vi vi phạm pháp luật của người được giao quản lý, giáo dục phạm nhân.

Thời hạn giải quyết tố cáo là 60 ngày kể từ ngày thụ lý; đối với vụ việc phức tạp thì thời hạn giải quyết tố cáo có thể dài hơn, nhưng không quá 90 ngày...

Tuấn Minh - Hữu Tiến